|
|
کد مطلب: 119955
تاریخ انتشار : 1393/10/06 08:04:05
نمایش : 1316
سقاخانه‌ها يکي از نمادهاي شيعي است که در شهرهاي مختلف ايران آثار و ابنيه فراواني از آن وجود دارد. گرچه در سال‌هاي اخير آنچنان که شايسته است در مورد اين بناهاي تاريخي توجه کافي صورت نگرفته و بسياري از اين آثار در معرض نابودي قرار دارد. در گزارشي که خواهيد خواند به معرفي برخي سقاخانه‌هاي معروف ايران پرداخته شده است.
 به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، سقاخانه هاي مشهور ايران به شرح زير است:
سقاخانه‌هاي حرم رضوي در مشهد
سقاخانه ايوان طلا
سقاخانه ايوان طلا بين راهروي دارالسياده و ايوان طلا بوده؛ همان جايي که سنگاب خوارزمشاهي نصب بوده است. از اين رو مي‌توان گفت قديمي‌ترين سقاخانه حرم محسوب مي‌شده است.
سقاخانه ميان عمارت
سقاخانه ميان عمارت که هيچ نامي در منابع نداشته و فقط در اسناد با اين نام شناخته شده است، آنجا که تعميرات گنبد و مواجب پرداختن به کارکنان آستان قدس رضوي خبر مي‌دهد. به هر حال معلوم نيست اين سقاخانه در کدام قسمت حرم و تا کي پابرجا بوده، اما تا سال ۱۳۳۱ نام سقاخانه ميان عمارت در اسناد هست.
سقاخانه صحن نو
موتمن‌السلطنه يا مستشار الملک، باني سقاخانه‌اي در وسط صحن نو (آزادي) بوده که ابعاد و اندازه آن تا اندازه‌اي شبيه سقاخانه نادري بوده است. ظاهرا در دوره پهلوي و در زمان نيابت توليت محمد ولي اسدي به سال ۱۳۰۷ اين سقاخانه خراب و به جاي آن حوض بزرگي در وسط صحن ساخته شده که سنگاب سقاخانه هم در وسط حوض قرار داشته است.
ظاهرا شغل سقايي فقط مختص به سقاخانه‌ها نبوده و در قسمت‌هاي ديگر سقاياني حضور داشته و وظايفي را انجام داده و بابت آن حقوق دريافت مي‌کردند، چنانچه در اسناد کارخانه زواري، کشيک‌خانه و قهوه‌خانه مبارکه نيز حضور سقايان قابل لمس است، سقاياني که غير از آب دادن وظايف ديگري مانند کر بستن، نظافت حوض صحن عتيق و انجام خدمات در مراسم تعزيه‌خواني را عهده‌دار بودند.
سقاخانه‌هاي تهران
سقاخانه نوروزخان
اين سقاخانه در خيابان پانزده خرداد شرقي، جنب بازار آهنگران واقع شده و در گذشته نه‌چندان دور از معروف‌ترين سقاخانه‌هاي تهران به شمار مي‌رفت. سرتاسر گذر اين سقاخانه طاق‌بندي شده بود و شمايل بزرگان ديني و مذهبي، علم، بيرق و علامت سياه را به آن مي‌آويختند. زورخانه‌اي به همين نام در کنار اين سقاخانه وجود داشت که از زورخانه‌هاي معروف و نامي شهر به شمار مي‌رفت و دالان ورودي آن از زير سقاخانه نوروزخان مي‌گذشت. امروزه اين سقاخانه از رونق افتاده و چندان مورد توجه نيست.
سقاخانه عزيز محمد
اين سقاخانه از موقوفات شخصي به نام عزيز محمد (که باني آن نيز به شمار مي‌آيد) است. بناي سقاخانه داراي آب انبار قديمي و حوضچه آب و شير و پاشير است. در اين سقاخانه جايگاهي خاص براي روشن‌کردن شمع تعبيه شده است. در زير شير آب، سنگي با سطح صاف بر سينه ديوار نصب و بر آن حک شده است: «الاحقر ـ حاج‌عباس فرزند محمد به عنوان يادگار در آب و پاسنگ و لوله‌کشي...» بقيه جمله بر اثر گذشت زمان از بين رفته است. سقاخانه عزيز محمد در خيابان وحدت اسلامي (شاهپور سابق) خيابان مهدي‌خاني قرار دارد.
سقاخانه کل عباسعلي
اين سقاخانه در خيابان وحدت اسلامي قرار دارد و قدمت آن به دوره قاجار مي‌رسد. سقاخانه کل عباسعلي شهريور ۱۳۱۱ شمسي مرمت و بازسازي شد. در سال‌هاي اخير نيز از طرف کسبه محل، برخي نقاط تخريب شده آن مورد بازسازي قرار گرفت.
سقاخانه آينه
اين سقاخانه در خيابان ظهيرالاسلام واقع است. در تزئينات اين سقاخانه آينه‌کاري بسيار به کار رفته و همين موجب نامگذاري سقاخانه شده است. اين سقاخانه توسط حاج ميرآخور در سال ۱۳۰۴هـ . ق بنا شد و يکي از پر زرق و برق‌ترين سقاخانه‌هاي تهران به شمار مي‌رود.
سقاخانه آشيخ هادي
اين سقاخانه در محله آشيخ هادي، منسوب به آقا شيخ هادي نجمآبادي، عالم معروف تهران که از سال ۱۳۰۵ هجري قمري در آن محله سکونت داشته بنا شده است. در مورد باني و واقف سقاخانه، مطالب متفاوتي در منابع قيد شده است. اين سقاخانه، گذشته از نقش مذهبي ـ خدماتي خود در جامعه شهري آن روزگار، نقش سياسي ـ تاريخي نيز پيدا ميکند. داستان قتل ماژور ايمبري در اين زمينه مشهور است.
سقاخانه‌هاي اصفهان
سقاخانه صفوي از آثار گرانبهاي دوره صفوي در کوچه هارونيه، چند ماه پيش در جريان احياي ميدان امام علي(ع) تخريب شده است.
سقاخانه «دردشت» اصفهان در بازار دردشت از نمونه‌هاي عالي کاشيکاري اسلامي است که نقوشي از واقعه کربلا و اشعاري در مدح ابوالفضل (ع) دارد.
سقاخانه «مسجد سيد» و نيز سقاخانه «سر در مقبره علامه مجلسي» نيز از نمونه‌هاي بديع و بي‌نظير سقاخانه‌هاي اصفهان است.
يکي از قديمي‌ترين اين آثار که تنها سنگاب‌هايش برجا مانده، سقاخانه «عزيزالله» در ميان چهارسوق بازار روبه‌روي ورودي مسجد جامع اصفهان است.
سنگاب‌هاي اين اثر بديع اسلامي در دوره شاه سليمان صفوي توسط فرد خيري به نام عزيزالله نصب شده است که اکنون سنگاب‌ها به ضلع شرقي مسجد جامع (شبستان عمر) منتقل شده و بدون محافظت خاصي در زير آفتاب و باران در معرض نابودي قرار دارد.
متن کتيبه اين سنگاب به خط نستعليق برجسته از اين قرار است: «نظام داد عزيز اين بناي عالي را / به عهد خسرو اقليم دين سليمان شاه (سقي‌الله ثراه و جعل الجنه مأويه) / ز بهر خير تراشيد سنگ آب زلال / که بر يزيد توان کرد لعن خاطرخواه/ رقم زد از پي تاريخ خامه مسعود / سبيل باد سقاخانه عزيزالله.»
سقاخانه «طوقچي» در جنوب شرقي محله طوقچي و سقاخانه «آقا ميرزا روضاتي» در خيابان طالقاني امروزي اصفهان نيز از زيباترين سقاخانه‌ها است که اشعار محتشم کاشاني و کاشيکاري‌هاي بي‌نظيري دارد.
سقاخانه‌هاي محله «جوباره» با وجود يهودي‌نشين بودن اين منطقه در گذشته نشان ديگري از عشق ساير اديان ساکن در اصفهان به اباعبدالله دارد.
سقاخانه «پنجشنبه دين» روبه‌روي سردر مسجد جورجير در خيابان حکيم و سقاخانه مسجد حکيم و نيز سقاخانه «مدرسه چهارباغ» و سقاخانه «مسجد عتيق» نمونه‌هاي ديگري از نبوغ اصفهاني‌ها در ساخت سقاخانه‌هاست.
سقاخانه‌هاي حاج‌آقا شجاع، درب کوشک، بيدآباد، حاج‌محمدجعفر و قصردشت به همراه سقاخانه‌هاي گرگ يراق، حاج علي، آقا نور و سقاخانه ترک‌ها در کنار سقاخانه تاج‌الدين و نيز مسجد ذکرالله و سقاخانه مسجد لنبان از ديگر سقاخانه‌هاي مهم و قديمي شهر اصفهان است.
سقاخانه‌هاي تبريز
سقاخانه اهراب
مربوط به سده‌هاي متاخر دوران تاريخي پس از اسلام ـ دوره قاجار است و در تبريز، جاده اهراب، سقاخانه اهراب واقع شده و اين اثر ششم اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۷۵۰۳ به‌عنوان يکي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
|
|
شهرستان فارسان در یک نگاه |
|
|
خبرنگار افتخاري |
|
google-site-verification: google054e38c35cf8130e.html
google-site-verification=sPj_hjYMRDoKJmOQLGUNeid6DIg-zSG0-75uW2xncr8
google-site-verification: google054e38c35cf8130e.html
|
|
|
|